When birds disappear, people notice

Het internationale team van Vogelbescherming is weer terug in Nederland na een volle week samen met Afrikaanse BirdLife partners te hebben doorgebracht in Ghana.  Daar spraken we de laatste dagen vooral over gieren en bossen.

Gieren? Ja! Er is een grote kans dat gieren het massaal op een uitsterven zetten in Afrika. Er zijn elf soorten gieren in Afrika, waarvan de meerderheid bedreigd is.  Sommige soorten, zoals de Lammergier (Gypaetus barbatus) en de Aasgier (Neophron percnopterus) zien we ook in Europa (soms ook in Nederland!). 

Zes soorten zijn uitsluitend in Afrika te vinden. In Ghana zagen we afgelopen week de machtige kapgier (Necrosyrtes monachus). Gebruik makend van de thermiek cirkelde die tegen de heuvels omhoog om op te stijgen bij het Voltameer. Onderzoek (Worldbirdwatch, september 2015) wijst uit dat van zeven Afrikaanse gierensoorten over de laatste drie generaties de populaties meer dan 80% afgenomen zijn. Een zeer kritische achteruitgang waarbij direct alle alarmbellen afgaan.

In Azie hebben we de gierencrisis maar net weten om te buigen. Daar was diclofenac gebruik in de veeteelt de grote boosdoener.  Negenennegentig procent van de gieren legde daar het loodje. 

 (c) Andy and Gill Swash (WorldWildlifeImages.com)

Waarom zijn deze vogels zo bedreigd in Afrika? Vergiftiging blijkt een grote boosdoener te zijn. Mensen leggen vergiftigd aas neer voor roofdieren, met gieren als onbedoelde bijvangst. Ook zijn leefgebieden en voedsel steeds schaarser. En gieren worden vooral in West-Afrika gebruikt voor traditionele medicijnen. Stropers doden gieren, omdat de aaseters hun illegale praktijken verklikken. Ze cirkelen hoog in de lucht boven de vangst, waardoor parkwachters of handhavers al van veraf kunnen zien waar de stropers actief zijn. 

We moeten ons zorgen maken om de verdwijnende gieren. Maar helaas hebben de aaseters hun imago niet mee en krijgen ze niet de aandacht die ze verdienen. Ik vind de vogels prachtig! En ze hebben ook bewezen nut voor de maatschappij, zoals het voorkomen van ziekten als rabiës en tuberculose. Gieren fungeren als de schoonmaakploeg van veel Afrikaanse ecosystemen. Zonder die schoonmaakploeg zouden het landschap en de populaties carnivoren er wel eens heel anders uit kunnen gaan zien.

BirdLife heeft daarom afgelopen week een 10-jarige campagne voorgesteld om de trends om te buigen. Onderzoek en een grote publiekscampagne gaan al snel beginnen om burgers en professionals van de ernst te doordringen. De gier wordt daarbij ‘ge-rebrand’. En dat is hard nodig voor een soortsgroep die geassocieerd wordt met dood, verderf, kwaad en viezigheid.

 

Gieren, de schoonmaakploeg van de natuur, zijn essentieel voor onze gezondheid én die van ecosystemen. ‘When birds disappear, people notice.’ De lokale bevolking in Afrika geeft nu al aan dat de gieren verdwijnen rond hun dorpen en steden. Laten we met zijn allen deze trend keren! Mijn collega’s in Afrika staan in ieder geval al in de startblokken voor een prachtige campagne waar ze met hart en ziel aan gaan werken. Doet u straks ook mee?